Over schrijven

over scenarioschrijven

21/9/2016

Omdat het Nederlands Film Festival 2016 vandaag van start is gegaan, met vrijdag 23 september de Dag van het scenario, trakteert Bladkant je op een selectie artikelen en video's over scenarioschrijven.

Over het proces van de professionele scenarist, die werkt zonder al die tips uit 'Hoe schrijf ik een goed scenario'-boeken, die heen en weer slingert tussen plannen en zichzelf verrassen en die soms een dag kwijt is aan een .pdf naar FD converteren.

Voor die scenarist spreken hieronder vijf collega's over de kunst en het ambacht.

bestaande en verzonnen schrijftechnieken // pivoteren

27/6/2015

Door: Anouk Smit

Soms weet je dat er iets niet goed is aan een scène. Of aan een verhaal, een gedicht of zelfs een heel boek. Je hebt mooie zinsconstructies, rake metaforen en scherpe dialogen, maar toch is het niet goed. Je voelt het in je botten.

Kijk goed naar dat gevoel. Als er daar ergens, schichtig weggemoffeld, ook een gevoel van schaamte huist, dan is pivoteren waarschijnlijk de beste techniek om toe te passen. Want liefde voor wat je geschreven hebt, gecombineerd met een gevoel van schaamte, duidt meestal op onderdistantie.

bestaande en verzonnen schrijftechnieken // onderbreken en negeren

17/4/2015

Door: Anouk Smit

Het is niet gemakkelijk om realistische dialogen te schrijven voor film, televisie of toneel. Vaak zit er veel te veel expositie in de dialoog, is het taalgebruik te algemeen of de zinsopbouw te netjes.

Maar aan de andere kant is het ook geen optie om dialogen uit de dagelijkse realiteit één op één over te nemen. Beginnende schrijvers krabbelen in de trein nog wel eens een opgevangen gesprek in hun schriftje, maar als dialoog voor toeschouwers blijken die gesprekken toch te saai, te wijdlopig, te plat; wat in het echt werkt, werkt op het doek of de planken niet.
// Lees verder //

bestaande en verzonnen schrijftechnieken // de hangmat

7/2/2015

Door: Anouk Smit

Soms is het heerlijk als het verhaal dat je aan het schrijven bent met je op de loop gaat. Je verrast jezelf, het personage verdiept zich, de dingen gebeuren vanzelf en het enige dat jij hoeft te doen, is verslag leggen.

Vaak echter is het helemaal niet zo constructief als je verhaal met je op de loop gaat. Je drijft weg van de kern en personages ontwikkelen zich tot gedrochten waar je niks meer mee kunt. Er ontvouwen zich voor je ogen ingewikkelde intriges, die helaas totaal onbelangrijk zijn voor de plot, je verzandt in prachtige details die er helemaal niet toe doen en de metaforen die zich opdringen vallen compleet buiten je paradigma. Daar zit je weer, te steunen achter je computer. Het hele project drijft je tot wanhoop. // Lees verder //

bestaande en verzonnen schrijftechnieken // overinformeren

7/1/2015

Door: Anouk Smit

Je probeert natuurlijk altijd om noodzakelijke informatie zo subtiel mogelijk in je verhaal te verwerken. Je wil je roman niet beginnen met een paginalange uiteenzetting van de situatie, maar met een laaiend spannende eerste alinea, die de lezer meteen het verhaal intrekt. En als toneelschrijver probeer je toch vooral clausen te voorkomen als:
Ik had nooit verwacht dat het hier in Afrika 's avonds toch nog zo koud zou zijn. Ik wou dat ik mijn jas niet in het hotel had laten liggen.
// Lees verder //

Bestaande en verzonnen schrijftechnieken // de tijdmachine

14/12/2014

Door: Anouk Smit

Als je je eigen ervaringen gebruikt in je werk, als basis voor een bepaalde scène bijvoorbeeld, heb je aan de ene kant een schat aan informatie: visuele details, dialogen, emoties, alles is voorhanden in je geheugen. Aan de andere kant is het vaak lastig om gevoelsmatig van de gebeurtenis los te komen, zodat je kunt gaan schrijven wat het beste werkt, in plaats van hoe het precies gebeurd is.

H = D x S

19/10/2014

Door: Jibbe Willems

Een oude wijsheid die sommigen aan de Griekse schrijver Aristophanes toewijzen en anderen aan de Amerikaanse comédienne Carol Burnett luidt: “komedie is tragedie plus tijd.” De gedachte is dat iedere ellende die je overkomt in een later stadium, wanneer het leed is geleden en de rouw is gerouwd, kan dienen als smakelijke anekdote.
// Lees verder //

The pleasure we get (h) is calculated

by multiplying the degree of misinformation perceived (m)

by the extent to which the individual is susceptible to taking it seriously (s).

(Alastair Clarke)

Het Specifieke is Interessanter dan het Algemene II

21/9/2014

Door: Jibbe Willems
(Lees deel I van dit artikel)

Schrijven is manipulatie voor gevorderden. Of het is gevorderde manipulatie. De schrijver gebruikt specifieke details om grote verhalen overzichtelijker, meer behapbaar en (hopelijk) menselijker – dus dichterbij te krijgen.

// Lees verder //

Malaysia Airlines Flight 17 (MH17/MAS17)

was a scheduled international passenger flight

from Amsterdam to Kuala Lumpur

that was shot down on 17 July 2014,

killing all 283 passengers and 15 crew on board.

(Wikipedia)

Het Specifieke is Interessanter dan het Algemene - deel I

24/8/2014

Door: Jibbe Willems

Hard-boiled detectives zijn mijn guilty pleasure. Ik hou van het figuur van de bonkige, alleenstaande, ruwe-bolster-blanke-pit-privé-detective met een licht alcoholprobleem en een voorliefde voor zware sigaretten en lastige vrouwen. En ook de kreupele poëzie in het soms wat bottige proza spreekt mij aan. In welk ander genre kan de dood naar kamperfoelie ruiken, klinkt de stem van een onbetrouwbaar figuur rasperig alsof hij had gegorgeld met accuzuur en zijn ogen smaragdgroen met een vleugje lapis lazuli erin?
// Lees verder //

Haar haar was eerder Titiaans dan rood.
Zodra je haar zag,
wist je dat ze thuishoorde op een sofa
in het atelier van een groot schilder
met oog voor schoonheid.
Toen ik haar zag,
speet het me dat ik niet schilderde.
Ze had smaragdgroene ogen,
met een vleugje lapis lazuli erin.

(Philip Kerr, Een Stille Vlam)

Shaped by hammering with tools

13/7/2014

Door: Jibbe Willems

De meeste mensen hebben moeite met het lezen van toneelstukken. Ze vinden het lastig de personages te onderscheiden in de dialogen, weten gebeurtenissen in witregels en regieaanwijzingen moeilijk voor zich te zien en vinden het geen makkelijke opgave door bladspiegel en compositie van de tekst heen te kijken.
//Lees verder //

wrought (rôt) v.

A past tense and a past participle of work. adj.

1. Put together; created: a carefully wrought plan.
2. Shaped by hammering with tools.
3. Made delicately or elaborately.

[freedictionary]

Stick your finger in the gap

5/7/2014

Door: Jibbe Willems

De Britse toneelschrijver Simon Stephens omschreef het schrijven van toneelstukken als het onderzoeken en bevragen van de kloof tussen recht en gerechtigheid. Volgens hem dient de toneelschrijver zijn vinger in dat gat te steken, het gat tussen wet en rechtvaardigheid, de plek waar het pijn doet, de pijn die de mensen uit doet roepen: “Dat is niet eerlijk!”
//Lees verder//

Drama is to investigate

and interrogate

the gap between what is legal

and what is justice.

[Simon Stephens]

A cat crawling up your back

8/6/2014

Door: Jibbe Willems

Toen ik nog in Groningen studeerde, in een vorig leven, de Romeinen zaten nog in Nijmegen en 'email' sprak je nog gewoon op z'n Frans uit, vertelde een hoogleraar tijdens een college Klassieke Oudheid (ik studeerde Nederlands en Geschiedenis) eens over inspiratie.

//Lees verder//

"Wie wacht
op inspiratie,
is lui,
naïef
en tot mislukken
gedoemd."

-Jibbe's hoogleraar Klassieke Oudheid

Fashionably Late

2/6/2014

Door: Jibbe Willems

Ik zit in de jury van een schrijfwedstrijd die geïnspireerd is op de 100 word play contest van The Royal Court Theatre in Londen. Hiervoor moet de deelnemer een toneelstuk schrijven van exact honderd woorden, inclusief regieaanwijzingen en de namen van de personages. De bedoeling is om in zo’n korte spanne tóch een dramatische scène voor elkaar te krijgen, iets wat nog niet eenvoudig blijkt te zijn. //Lees verder//

If a girl looks swell

when she meets you,

who gives a damn

if she’s late?

(J.D. Salinger,
The Catcher in the Rye)

You can't always get what you want

17/5/2014

Door: Jibbe Willems

Anton Tsjechov, die bij ons toch vooral bekend staat als de schrijver van stukken waarin kersentuinen worden verwoest, zusjes ondanks hun verlangen niet in Moskou terecht weten te komen en depressies als griep door zomerhuisjes zinderen, ondanks – of juist dankzij – de liters wodka die achterover worden geslagen, vond zelf dat hij komedies schreef.
//Lees verder//

You can't always get what you want
You can't always get what you want
You can't always get what you want
But if you try sometimes you just might find
You'll get what you need

(Rolling Stones, You can’t always get what you want)

schieten om te scoren

9/5/2014

Door: Jibbe Willems

Iedere zin die je schrijft moet iets over je personage onthullen of het verhaal verder helpen. Maar voor er een verhaal is om verder te helpen, of een ‘iets’ om over je personage te onthullen, moet je weten wat je personage wil, wat zijn doel is. Een doel geeft een personage noodzaak, bestaansrecht én legitimeert zijn verhaal. //Lees verder//

Je moet schieten,
anders kun je niet scoren.

(Johan Cruijff)

Fail Better

30/4/2014

Door: Jibbe Willems

Boven het bureau in het kantoor van de vorige artistiek leider van de Utrechtse Spelen hing een citaat van Samuel Beckett. In stalen letters tegen de rode muur stond er Try. Fail. Try Again. Fail Better. Dat Beckett hier op deze muur ietwat verkeerd geciteerd werd, droeg nog enige schoonheid, misschien zelfs waarheid in zich. //Lees verder//

Ever tried.
Ever failed.
No matter.
Try again.
Fail again.
Fail better.

(Samuel Beckett,
Worstward Ho)

De vermoeide minnaars zijn machines (2)

19/4/2014

Lees hier deel 1 van De vermoeide minnaars zijn machines.

Door: Jibbe Willems

Al is het soms, of misschien vaak, onmogelijk, probeer het woordje ‘als’ zoveel mogelijk uit de weg te gaan. Hier bedoel ik niet het voegwoord ‘als’ (dat zo vaak verward wordt met ‘wanneer’, maar dat is een ander verhaal), maar het ‘als’ als analogiserend woord. Waar het hier eigenlijk om draait is het verschil tussen vergelijking en metafoor. Vergeef me, maar ik word even technisch. Ik parafraseer de betreffende lemma’s uit het Lexicon van Literaire Termen:

de vermoeide minnaars zijn machines
muisstil dansende in glazen kamers
smedend hun onzichtbaar luchtschip
uit olie slik en dampend water
lange instrumenten schuiven moeizaam
moeizaam door het dichtgesmeerde lichaam
naar het holle leeggepompte lichaam
grote zonnige ogen
worden op hartshoogte afgeschoten
dit gaat zeer stil dit gaat op naakte voeten
in koude mantels wandelt de wilskracht
dit gaat zeer ver dit gaat op slapende vleugels

(Lucebert)

//Lees verder//

De vermoeide minnaars zijn machines (1)

12/4/2014

Door: Jibbe Willems

Schrijven is doen, maar vaak is het ook laten. Daarmee bedoel ik niet de wijsheid van ‘schrijven is schrappen’, maar van ‘tracht met een grote bocht rond deze valkuilen te huppelen’. Bij het schrijven van toneel is er een aantal regels die misschien niet goud, maar wel verguld zijn.
// Lees verder //

de vermoeide minnaars zijn machines
muisstil dansende in glazen kamers
smedend hun onzichtbaar luchtschip
uit olie slik en dampend water

(Lucebert)

Don’t be a draught-horse!

5/4/2014

Door: Jibbe Willems

Wees geen trekpaard. Henry Miller geeft hier één van de belangrijkste adviezen die een schrijver kan krijgen: werk enkel met plezier. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Nu eens dreigt een deadline met grommende donder, dan eens roept het strand, het leven of de kroeg je toe en vaak is schrijven ook gewoon een klusje dat gedaan moet worden, net als de afwas die gewassen of het schaamhaar dat geschoren moet. // Lees verder //

7. Keep human! See people, go places, drink if you feel like it.

8. Don’t be a draught-horse! Work with pleasure only.

9. Discard the Program when you feel like it
—but go back to it next day.

(Henry Miller’s
11 Commandments ofWriting
& Daily Creative Routine)

Each of our joys is a bargain with the devil.

29/3/2014

Door: Jibbe Willems

Inspiratie betekent letterlijk inademing of inblazing. En bij goddelijke inspiratie hijgt de Here Here met zijn zure melkadem in je nek om zo ideeën los te woelen. En al noem ik mezelf in de biografietjes, die ik zo nu en dan moet verstrekken ter werving en promotie, een atheïst die op zoek is naar verlossing: ik geloof werkelijk niet in een reële god. // Lees verder //

No pain means
the end of feeling:

each of our joys
is a bargain with the devil.

(Charles Bukowski,
Notes of a Dirty Old Man)

<<Previous

over schrijven