het schrijfproces van dirk van weelden

In de rubriek 'Het schrijfproces van' vertellen schrijvers over hun schrijfproces. Iedereen krijgt dezelfde vijf vragen voorgeschoteld:
  • Hoe begin je met schrijven aan iets nieuws?
  • Wat zijn voor jou voorwaarden om goed te kunnen schrijven?
  • Tussen welke benaderingen schakel jij heen en weer gedurende je schrijfproces?
  • Kom je wel eens vast te zitten? Wat doe je dan?
  • Wanneer weet je dat je werk af is?
Deze keer het schrijfproces van Dirk van Weelden.


HOE BEGIN JE TE SCHRIJVEN AAN IETS NIEUWS?

"Het duurt soms wel anderhalf of twee jaar maar als ik een personage, een vorm en een geluid / toon (alle drie even belangrijk) heb gevonden die me in staat stellen het allerbelangrijkste te vertellen wat er dan in mijn hoofd en leven speelt, oftewel een boek waarin voor mijn gevoel 'Alles' wat er dan toe doet een natuurlijke plek krijgt, dan denk ik: beet!

Het Laatste Jaar was een uitzonderlijk geval. Ik was bezig aan een boek waarin ik ook de samenwerking met Martin [Bril red.] zou beschrijven, als een uitwerking van het thema, één van de vijf voorbeelden. Maar toen werd hij opnieuw ziek en overleed. Toen besloot ik het oorspronkelijke plan overboord te gooien en alleen het verhaal van onze samenwerking en vriendschap te schrijven. Het moest wel, ik kon over weinig anders nadenken in het jaar na zijn dood."


Wat zijn voor jou voorwaarden om goed te kunnen schrijven?

"Leegte, oftewel rust in de tent; financieel (geen geldzorgen) en emotioneel (geen ziekte in de familie, geen gelazer in de relationele sfeer of met de kinderen) en een lege agenda, zodat ik hele dagen kan zitten, schrijven, wachten, schrijven, hardlopen, eten, schrijven, enz. Een fijne omgeving om te kunnen hardlopen is een extra stimulans: bos, bergen, duinen. Ik ga soms een paar weken ergens alleen zitten, in een geleend huis in Twente, of aan de Vlaamse kust, of in een appartement in Antwerpen. Dan kan ik twee keer zoveel doen op een dag als thuis. 
Maar iedere dag naar mijn studio buitenshuis, vlak bij het Vondelpark is ook heerlijk. Verder: een geruisloze laptop, mijn Waterman vulpen en schriften, een fijne schrijfmachine en mijn mappen met aantekeningen. Af en toe gitaar spelen en er een liedje bij zingen is ook heel bevorderlijk."


TUSSEN WELKE BENADERINGEN SCHAKEL JIJ HEEN EN WEER GEDURENDE JE SCHRIJFPROCEs?

"Tussen:
  1. De fase van voorbereiden / researchen / plannen. Ik heb de neiging daar veel te lang in te blijven hangen. Ik schrijf aan de lopende band memo's aan mezelf, opzetjes, invallen en fantasieën. Ik lees veel om mijn onderwerpen heen en schrijf over wat ik wel en niet gebruiken ga en hoe. Ik praat mezelf moed in, waarschuw mezelf, en dat alles op papier. Wat ik ook veel doe is experimenteren met de toon of de stem die het boek moet hebben. Als je het met muziek maken vergelijkt: dit is de repetitiefase of het verzamelen van sound en mogelijkheden
  2. De fase van het schrijven zelf / improviseren / knoeien. Als het voorbereiden een verzadigingspunt bereikt, en ik het idee heb dat mijn instrumenten klaar staan, ga ik improviseren op de thema's en voornemens die ik heb gekozen. Soms verandert het hele plan van het boek erdoor, maar dat is prima. Aan de andere kant is dit ook het realiseren van voornemens. Dit is de fase die het spannendst en opwindendst is natuurlijk. Zoiets als de studio afhuren en het album opnemen.
  3. Daarna volgt fase van herschrijven, redigeren, bijpunten. In muzikale termen, de eindmix. "


"Er is maar één remedie:
In de buurt blijven als bij een zieke geliefde."

KOM JE WEL EENS VAST TE ZITTEN? WAT DOE JE DAN?

"Er is maar één remedie: rustig blijven, de moed opbrengen het niet te weten en te wachten. Niet weglopen, niet zielig doen, geen escapisme in gezelligheid, reizen, drank of dope. In de buurt blijven als bij een zieke geliefde. Niet teveel schrijven dan. Voorzichtig zijn, de boel de boel laten. Nuchter blijven. "


Wanneer weet je dat je werk af is?

"Als ik er schoon genoeg van heb nog allerlei kleine dingen te veranderen en corrigeren. Als ik fysiek verlang naar een nieuw boek en bevrijd wil worden uit de omsingeling door het werk dat ik onder handen heb. En vooral: Als ik vreselijk benieuwd word naar de uitwerking van wat ik gemaakt heb op anderen; of de uitvinding die ik heb gedaan ook werkt in de hoofden en harten van anderen. Of het loopt en swingt."

Dirk van Weelden is schrijver en filosoof. Deze maand kwam zijn veelbesproken boek Het laatste jaar uit, over zijn vriendschap met schrijver, columnist en dichter Martin Bril. Van Weelden ontving in 1992 de Multatuliprijs voor zijn roman Mobilhome en in 1999 de Frans Kellendonkprijs voor zijn oeuvre tot dan toe. Verder schreef hij boeken als Arbeidsvitaminen - het ABC van Bril en Van Weelden, Looptijd, Tempo, Straatsofa (dat werd genomineerd voor de Jan Hanlo Essayprijs Groot en waarvan je hier het titelessay kunt lezen) en Het middel. Ook houdt hij een weblog bij. Zijn werk wordt uitgegeven door Atlas/Contact.
Foto
Foto Merlijn Doomernik