Category: Jibbe Willems

Het Specifieke is Interessanter dan het Algemene II

21/9/2014

Door: Jibbe Willems
(Lees deel I van dit artikel)

Schrijven is manipulatie voor gevorderden. Of het is gevorderde manipulatie. De schrijver gebruikt specifieke details om grote verhalen overzichtelijker, meer behapbaar en (hopelijk) menselijker – dus dichterbij te krijgen.

// Lees verder //

Malaysia Airlines Flight 17 (MH17/MAS17)

was a scheduled international passenger flight

from Amsterdam to Kuala Lumpur

that was shot down on 17 July 2014,

killing all 283 passengers and 15 crew on board.

(Wikipedia)

Het Specifieke is Interessanter dan het Algemene - deel I

24/8/2014

Door: Jibbe Willems

Hard-boiled detectives zijn mijn guilty pleasure. Ik hou van het figuur van de bonkige, alleenstaande, ruwe-bolster-blanke-pit-privé-detective met een licht alcoholprobleem en een voorliefde voor zware sigaretten en lastige vrouwen. En ook de kreupele poëzie in het soms wat bottige proza spreekt mij aan. In welk ander genre kan de dood naar kamperfoelie ruiken, klinkt de stem van een onbetrouwbaar figuur rasperig alsof hij had gegorgeld met accuzuur en zijn ogen smaragdgroen met een vleugje lapis lazuli erin?
// Lees verder //

Haar haar was eerder Titiaans dan rood.
Zodra je haar zag,
wist je dat ze thuishoorde op een sofa
in het atelier van een groot schilder
met oog voor schoonheid.
Toen ik haar zag,
speet het me dat ik niet schilderde.
Ze had smaragdgroene ogen,
met een vleugje lapis lazuli erin.

(Philip Kerr, Een Stille Vlam)

Shaped by hammering with tools

13/7/2014

Door: Jibbe Willems

De meeste mensen hebben moeite met het lezen van toneelstukken. Ze vinden het lastig de personages te onderscheiden in de dialogen, weten gebeurtenissen in witregels en regieaanwijzingen moeilijk voor zich te zien en vinden het geen makkelijke opgave door bladspiegel en compositie van de tekst heen te kijken.
//Lees verder //

wrought (rôt) v.

A past tense and a past participle of work. adj.

1. Put together; created: a carefully wrought plan.
2. Shaped by hammering with tools.
3. Made delicately or elaborately.

[freedictionary]

Stick your finger in the gap

5/7/2014

Door: Jibbe Willems

De Britse toneelschrijver Simon Stephens omschreef het schrijven van toneelstukken als het onderzoeken en bevragen van de kloof tussen recht en gerechtigheid. Volgens hem dient de toneelschrijver zijn vinger in dat gat te steken, het gat tussen wet en rechtvaardigheid, de plek waar het pijn doet, de pijn die de mensen uit doet roepen: “Dat is niet eerlijk!”
//Lees verder//

Drama is to investigate

and interrogate

the gap between what is legal

and what is justice.

[Simon Stephens]

A cat crawling up your back

8/6/2014

Door: Jibbe Willems

Toen ik nog in Groningen studeerde, in een vorig leven, de Romeinen zaten nog in Nijmegen en 'email' sprak je nog gewoon op z'n Frans uit, vertelde een hoogleraar tijdens een college Klassieke Oudheid (ik studeerde Nederlands en Geschiedenis) eens over inspiratie.

//Lees verder//

"Wie wacht
op inspiratie,
is lui,
naïef
en tot mislukken
gedoemd."

-Jibbe's hoogleraar Klassieke Oudheid

Fashionably Late

2/6/2014

Door: Jibbe Willems

Ik zit in de jury van een schrijfwedstrijd die geïnspireerd is op de 100 word play contest van The Royal Court Theatre in Londen. Hiervoor moet de deelnemer een toneelstuk schrijven van exact honderd woorden, inclusief regieaanwijzingen en de namen van de personages. De bedoeling is om in zo’n korte spanne tóch een dramatische scène voor elkaar te krijgen, iets wat nog niet eenvoudig blijkt te zijn. //Lees verder//

If a girl looks swell

when she meets you,

who gives a damn

if she’s late?

(J.D. Salinger,
The Catcher in the Rye)

You can't always get what you want

17/5/2014

Door: Jibbe Willems

Anton Tsjechov, die bij ons toch vooral bekend staat als de schrijver van stukken waarin kersentuinen worden verwoest, zusjes ondanks hun verlangen niet in Moskou terecht weten te komen en depressies als griep door zomerhuisjes zinderen, ondanks – of juist dankzij – de liters wodka die achterover worden geslagen, vond zelf dat hij komedies schreef.
//Lees verder//

You can't always get what you want
You can't always get what you want
You can't always get what you want
But if you try sometimes you just might find
You'll get what you need

(Rolling Stones, You can’t always get what you want)

schieten om te scoren

9/5/2014

Door: Jibbe Willems

Iedere zin die je schrijft moet iets over je personage onthullen of het verhaal verder helpen. Maar voor er een verhaal is om verder te helpen, of een ‘iets’ om over je personage te onthullen, moet je weten wat je personage wil, wat zijn doel is. Een doel geeft een personage noodzaak, bestaansrecht én legitimeert zijn verhaal. //Lees verder//

Je moet schieten,
anders kun je niet scoren.

(Johan Cruijff)

Fail Better

30/4/2014

Door: Jibbe Willems

Boven het bureau in het kantoor van de vorige artistiek leider van de Utrechtse Spelen hing een citaat van Samuel Beckett. In stalen letters tegen de rode muur stond er Try. Fail. Try Again. Fail Better. Dat Beckett hier op deze muur ietwat verkeerd geciteerd werd, droeg nog enige schoonheid, misschien zelfs waarheid in zich. //Lees verder//

Ever tried.
Ever failed.
No matter.
Try again.
Fail again.
Fail better.

(Samuel Beckett,
Worstward Ho)

De vermoeide minnaars zijn machines (2)

19/4/2014

Lees hier deel 1 van De vermoeide minnaars zijn machines.

Door: Jibbe Willems

Al is het soms, of misschien vaak, onmogelijk, probeer het woordje ‘als’ zoveel mogelijk uit de weg te gaan. Hier bedoel ik niet het voegwoord ‘als’ (dat zo vaak verward wordt met ‘wanneer’, maar dat is een ander verhaal), maar het ‘als’ als analogiserend woord. Waar het hier eigenlijk om draait is het verschil tussen vergelijking en metafoor. Vergeef me, maar ik word even technisch. Ik parafraseer de betreffende lemma’s uit het Lexicon van Literaire Termen:

de vermoeide minnaars zijn machines
muisstil dansende in glazen kamers
smedend hun onzichtbaar luchtschip
uit olie slik en dampend water
lange instrumenten schuiven moeizaam
moeizaam door het dichtgesmeerde lichaam
naar het holle leeggepompte lichaam
grote zonnige ogen
worden op hartshoogte afgeschoten
dit gaat zeer stil dit gaat op naakte voeten
in koude mantels wandelt de wilskracht
dit gaat zeer ver dit gaat op slapende vleugels

(Lucebert)

//Lees verder//

De vermoeide minnaars zijn machines (1)

12/4/2014

Door: Jibbe Willems

Schrijven is doen, maar vaak is het ook laten. Daarmee bedoel ik niet de wijsheid van ‘schrijven is schrappen’, maar van ‘tracht met een grote bocht rond deze valkuilen te huppelen’. Bij het schrijven van toneel is er een aantal regels die misschien niet goud, maar wel verguld zijn.
// Lees verder //

de vermoeide minnaars zijn machines
muisstil dansende in glazen kamers
smedend hun onzichtbaar luchtschip
uit olie slik en dampend water

(Lucebert)

Don’t be a draught-horse!

5/4/2014

Door: Jibbe Willems

Wees geen trekpaard. Henry Miller geeft hier één van de belangrijkste adviezen die een schrijver kan krijgen: werk enkel met plezier. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Nu eens dreigt een deadline met grommende donder, dan eens roept het strand, het leven of de kroeg je toe en vaak is schrijven ook gewoon een klusje dat gedaan moet worden, net als de afwas die gewassen of het schaamhaar dat geschoren moet. // Lees verder //

7. Keep human! See people, go places, drink if you feel like it.

8. Don’t be a draught-horse! Work with pleasure only.

9. Discard the Program when you feel like it
—but go back to it next day.

(Henry Miller’s
11 Commandments ofWriting
& Daily Creative Routine)

Each of our joys is a bargain with the devil.

29/3/2014

Door: Jibbe Willems

Inspiratie betekent letterlijk inademing of inblazing. En bij goddelijke inspiratie hijgt de Here Here met zijn zure melkadem in je nek om zo ideeën los te woelen. En al noem ik mezelf in de biografietjes, die ik zo nu en dan moet verstrekken ter werving en promotie, een atheïst die op zoek is naar verlossing: ik geloof werkelijk niet in een reële god. // Lees verder //

No pain means
the end of feeling:

each of our joys
is a bargain with the devil.

(Charles Bukowski,
Notes of a Dirty Old Man)

exit, pursued by a bear

22/3/2014

Door: Jibbe Willems

De beroemdste regieaanwijzing ooit staat zonder twijfel in Shakespeares Wintersprookje. Edelman Antigones legt, tegen zijn zin, een in gevangenschap geboren bastaardbaby te vondeling in een verlaten streek om te sterven. Wanneer hij het afgaat, wordt hij door een beer achterna gezeten en verscheurd. Een ongetwijfeld spectaculair gezicht voor de vroeg zeventiende-eeuwse Londenaars, als de regisseur er tenminste voor gekozen had de regieaanwijzing op te volgen. //Lees verder//

Farewell!
The day frowns more and more: thou'rt like to have
a lullaby too rough: I never saw
the heavens so dim by day. A savage clamour!
Well may I get aboard! This is the chase:
I am gone for ever.

[Exit, pursued by a bear]

(William Shakespeare, The Winter’s Tale)

one can't believe impossible things

15/3/2014

Door: Jibbe Willems

Over het algemeen is de toneelschrijver niet de beste regisseur van zijn eigen woorden. Hij heeft ze tijdens het schrijven al ontdaan van de voor hem verborgen betekenissen en zal tijdens de repetities weinig nieuwe of onverwachte associaties krijgen bij zijn tekst. Althans, minder verrassende associaties of interpretaties dan een goede regisseur die een eigen gezichtspunt heeft. // Lees verder //

Alice laughed. "There's no use trying," she said. "One can't believe impossible things.”
“I daresay you haven't had much practice,” said the Queen.
“When I was your age, I always did it for half-an-hour a day.
Why, sometimes I've believed
as many as six impossible things before breakfast.”

(Lewis Carroll, Alice in Wonderland)

telling the true story of the world

8/3/2014

Door: Jibbe Willems

Wat Jack Kerouac met zijn dertig regels bedoelde, die hij naar verluidt vast had gespijkerd aan de muur van Allen Ginsbergs hotelkamer in North Beach, is mij nu en dan tamelijk schimmig. Regel drie, waarin hij oproept nooit buiten je eigen huis dronken te raken, brak hij zelf met grote regelmaat en plezier en om crazy dumbsaint of the mind te geraken zullen er vast ook andere middelen aan te pas zijn gekomen. En al zitten er rake woorden tussen (regel negentien: accept loss forever), sommige regels moet je denk ik zien in de context van Kerouacs tijd en zijn vreemde state of mind, zoals het bijna religieuze dankwoord op nummer dertig. // Lees verder //

3. Try never get drunk outside yr own house

6. Be crazy dumbsaint of the mind

15. Telling the true story of the world in interior monolog

21. Struggle to sketch the flow that already exists intact in mind

30. Writer-Director of Earthly movies Sponsored & Angeled in Heaven

(from Jack Kerouac’s List of 30 Beliefs and Techniques for Prose and Life)

Consider everything an experiment

3/3/2014

Door: Jibbe Willems

Niks is erger aan schrijven dan te vroeg weten waar je heen gaat. Enkel nog de lege plekken vullen met je woorden, die hoe verder je vordert steeds droger worden. Dat is iets anders dan weten waar je mee bezig bent.

Consider everything an experiment.

We’re breaking all the rules.

(John Cage, Ten Rules for Students and Teachers)

Want als je je onderwerp onder controle hebt, kan je het de sporen geven en in een dubbele galop de heuvels over naar onbekende vergezichten. Maar als je bij de eerste hoofdletter al weet wat de zinnen voor de laatste punt zijn, dan zit je op het houten paard van de eeuwig dezelfde rondjes draaiende draaimolen. // Lees verder //

love your characters

22/2/2014

Door Jibbe Willems

In een column voor nrc*next over het literaire bedrijf beweerde Ilja Leonard Pfeijffer in augustus 2011 dat als je in een boek een sympathiek hoofdpersoon opvoert, je hem in de derde persoon moet schrijven. Voor antipathieke hoofdpersonages gebruik je het ik-perspectief.

// Lees verder //

Love your characters.

There has to be at least one person in this world
capable of loving it and understanding it,

whether they like what the character does or not.

You’re the mother and the father of the characters you create.
If you can’t love them, nobody can.

(Etgar Keret, regel 2)

weg met de puristen!

15/2/2014

1 Comment

Door: Jibbe Willems

Ik geef wel eens les aan studenten van Writing for Performance (HKU) en Creative Writing (ArtEZ). Twee Nederlandse HBO-opleidingen voor schrijvers met een Engelse naam, terwijl het onderwijs daar logischerwijs verre van tweetalig is. Wellicht is het een beleidsgril, een bestuurlijk hengelen naar internationale erkenning. Of het is een verlangen naar een groter taalgebied dan het onze, dat al na een paar kilometer stuit op de literaire wereldmachten Duitsland, Frankrijk en Groot Brittannië. Maar logisch vind ik het niet, het omzeilen van de eigen taal bij een opleiding waarin deze centraal staat. Zeker omdat ons Nederlands, voor wie er oor voor heeft, een rijke taal kan zijn met ver oprekbare grenzen. // Lees verder //

ik heb genoeg van beperkte lyriek
van goed opgevoede lyriek
van publieksvriendelijke lyriek
met haar prikklok en haar klerkenprotocol
en haar kont kussende kruipen voor de baas

weg met de puristen!

(Manuel Bandeira, poetica)