Horen wat je wilt horen // liesbeth mende

Op Nationale Poëziedag droeg ik voor bij Poëzie op Zeep in een galerie in Rotterdam Zuid. Er zat een handvol mensen in de ruimte waarvan de meesten zelf hun gedichten gingen voordragen of in de organisatie zaten. Het deed niets af aan de sfeer. Er was een heuse presentator in een paarse glitterjas. Na de pauze was ik aan de beurt. De presentator had Blauw gelezen en hij beschreef het boek als een spannende detective. 'Heeft Nikki echt liggen rollenbollen op het hemelsblauwe tapijt? En wat is er nu werkelijk gebeurd met die mysterieuze meneer G.?' // Lees verder //

---

Ik moest er om lachen. Een toneeltekst is een halfproduct, maar ook proza kan ieder op geheel eigen  wijze ervaren. Als je zin hebt in een detective, maak je er een detective van.

Een paar jaar geleden vertelde ik in een Kunstkring iets over mijn werk en las ik een aantal teksten voor. Onder andere de monoloog 'Ik kan alles', dat gaat over een vrouw die vindt dat ze overal goed in is. Ze vindt zichzelf een meesterkok, een topfotograaf en ze doet aan reiki. Na afloop kletsten we nog wat na.

'Dus jij doet aan reiki?' vroeg de man naast me.
'Nee,' zei ik. Ik vertelde dat niet ik, maar mijn personage aan reiki deed. Hij leek het niet te horen en begon een relaas over zijn reiki-ervaringen. Ik knikte maar mee. Er was één zin waar het woord reiki in voorkwam en dat was blijkbaar blijven hangen. De man had zin om het over reiki te hebben.

"Er was één zin waar het woord reiki in voorkwam en dat was blijkbaar blijven hangen." 

Erger was toen ik in kleine kring een dialoog voorlas. Na afloop kwam er iemand op mij af die vroeg 'Wat bedoelde je daar nu mee?' en 'Wat wil je zeggen met deze tekst?' In de tekst hadden de personages het over een afzichtelijk hondje, maar dat had de man niet begrepen.

Het is leuk als je verschillende reacties op je tekst terug krijgt. Maar als je moet gaan uitleggen waar je tekst over gaat, is er iets niet goed gegaan. Mensen mogen horen wat ze willen horen, maar de tekst moet wel helder zijn. Zo vind ik het ook wat vreemd als schrijvers van te voren gaan uit leggen waar de tekst over gaat. Als je een stuk uit een roman voorleest is het handig om de voorgeschiedenis te vertellen. Maar ik luisterde een keer naar een dichter die van te voren vertelde waar het gedicht over ging. Het gedicht ging over zijn tante die altijd met haar man hetzelfde rondje liep en afgelopen zomer overleed. In het gedicht kwam dat hele verhaal precies zo terug. Hij had alles al van te voren weg gegeven. Zo deed hij dat met elk gedicht.

Zelfs als je alles van te voren uitlegt, horen mensen wat ze willen horen. Het is maar net in wat voor levensfase de lezer of luisteraar zit. Of in wat voor bui hij is. Als ik chagrijnig ben, komt een tekst anders binnen dan wanneer ik vrolijk ben. Eigenlijk heel logisch en waarschijnlijk de reden dat kunst je diep kan raken.

Liesbeth //

Liesbeth Mende schrijft toneel, proza en werkt bij de thuiszorg. Ze won de Elle literatuurprijs in 2001. In 2004 verscheen haar debuutroman Afhaalmeisje bij de Arbeiderspers. Verder verschenen er een aantal educatieve boeken en het prentenboek Eddie het biebmonster. Recentelijk is haar jeugdroman Blauw (uitgeverij Gottmer) uitgekomen.

lees liesbeths boek 'blauw'

Andere schrijvers over hun schrijfproces