Autobiografisch // Renée van Marissing

Een paar weken geleden was ik te gast in een boekwinkel, waar de leesclub van die boekwinkel mijn laatste roman, Strak blauw, besprak. We zaten aan tafel met koffie, thee en koekjes. Het was voor iedereen nog wat onwennig, is het nou leuk of juist niet dat de auteur bij de boekbespreking aanwezig is?

De eerste vraag was: Welke elementen in het boek zijn autobiografisch? De reden voor die vraag vond ik wel vleiend, men vond het zo invoelend en raak beschreven, dat het haast niet anders kon dat dat ik zelf had meegemaakt wat de hoofdpersoon had meegemaakt.  //Lees verder//

---

Ik probeer er onder uit te komen door te zeggen dat je die vraag niet moet stellen aan een auteur, maar daar wordt geen genoegen mee genomen. “Het kan ook zijn dat ik een goede schrijver ben,” zei ik, zachter dan ik zou willen. Maar nee, dat kon het niet zijn. Ja, ook wel, ik geloof dat de meerderheid van de mensen aan tafel het een mooi en/of interessant boek had gevonden, er was maar één iemand die het niet uit had willen lezen, maar dat was niet genoeg. Ik keek naar honderden ruggen van boeken en vroeg me af hoe al die schrijvers deze vraag zouden beantwoorden. Niemand van hen gaf thuis dus stamelend heb ik wat zaken opgenoemd die zowel voor Laura (hoofdpersonage uit Strak blauw) en mij tekenend zijn en wat overlappende locaties.    

Zelf ben ik overigens geen haar beter. Laatst prees ik iemand Legend of a suicide van David Vann aan en hoorde ik mezelf zeggen: “Zijn vader heeft in het echt ook zelfmoord gepleegd.” Waarom? Waarom moet dat erbij gezegd worden, kan het boek het niet alleen af? Zeker, het is een prachtig boek, dat geheel op eigen benen staat. Voegt het iets toe aan de leeservaring als je weet dat de auteur iets soortgelijks heeft meegemaakt als het hoofdpersonage in zijn boek? 

Was Nabokov een pedoseksueel dat hij Lolita schreef? Leed Bernlef aan Alzheimer voordat hij aan Hersenschimmen begon? En Lionel Shriver, wat zouden we van haar moeten denken na We need to talk about Kevin?

Natuurlijk zegt de thematiek van een boek of van een oeuvre veel over de auteur, over de fascinaties van een auteur. Een kunstenaar put uit zichzelf, zijn eigen leven, zijn omgeving. Dat doe ik ook. Dat heb ik zeker ook gedaan toen ik Strak blauw schreef, dat ben ik nu weer aan het doen, met mijn nieuwe roman. Maar dat betekent niet dat mijn wereld telkens weer een blauwdruk is voor de wereld van het boek dat ik schrijf.

Is het interessant om te weten of een boek autobiografisch is? Voor de literatuur niet, voor de maatschappij wel. Dus lees je een boek als lezer of als mens?

Het gegeven dat een verhaal autobiografische elementen bevat, is vaak een haakje voor uitgeverijen, iets waarmee ze het boek denken te kunnen verkopen. En, nog belangrijker, een haakje waar de media potentieel op kunnen springen. 

Recente voorbeelden zijn Ingrid Hoogervorst en Renee Kelder die de publiciteit zoeken (en vinden) enkel met het feit dat hun opgetekende verhaal autobiografisch is, een scheiding van een mede auteur (IH) of een jarenlang verborgen gehouden GHB verslaving (RK). Is dat erg? Nee, dat denk ik niet. Maar het is een bewuste keuze van hen geweest om hun verhaal op deze manier te vertellen. Ik neem aan dat in beide gevallen de auteur vanaf het eerste woord dat op papier kwam welbewust een autobiografie aan het schrijven is geweest. 

Ik wil dat het er bij mijn boeken niet toe doet wat de auteur wel en niet is overkomen, dat parallel loopt aan een personage uit het boek. Of is het inmiddels zo'n standaard vraag geworden dat ik er niet onderuit kom? Ik heb me wel eens afgevraagd of het anders zou zijn als mijn hoofdpersonen mannen zouden zijn in plaats van vrouwen. Maar ook in mijn nieuwe boek is weer een vrouw aan het woord, dus voorlopig zal ik daar niet achter komen.

Misschien moet ik de komende weken op onderzoek gaan, naar diverse literaire bijeenkomsten, en daar aan iedere auteur vragen hoe dat zit, met de autobiografische elementen in zijn of haar boek. Hopelijk zit er een antwoord tussen dat ik gebruiken kan. //

Renée van Marissing is schrijver van romans, theater en muziektheater. Na haar romans Het waaien van mijn oma en Strak blauw, uitgegeven door Atlas Contact, werkt zij nu aan haar derde roman.

meer van renée

koop renée's roman 'strak blauw'

andere schrijvers over hun schrijfproces